Rehber Bluesky nedir? X’ten farkları ve popülerliğinin sırrı ne?

Bluesky, merkeziyetsiz bir sosyal medya platformu olarak 2019 yılında Twitter bünyesinde bir araştırma projesi olarak başladı. Daha sonra 2021’de bağımsız bir şirket haline geldi ve şu an Jay Graber tarafından yönetiliyor. Platform, AT Protokolü adı verilen açık bir ağ üzerine inşa edilmiş; bu, kullanıcıların verileri ve deneyimleri üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmalarını sağlıyor. Temel olarak, Bluesky’nin vaadi, kullanıcıları özel şirketlerin veya algoritmaların kısıtlamalarından kurtarmak ve daha özgür, özelleştirilebilir bir sosyal medya deneyimi sunmak. X’e (eski adıyla Twitter) benzer bir arayüzü var ama merkeziyetsiz yapısıyla fark yaratıyor.

Bluesky’nin bir anda popüler olmasının birkaç temel nedeni var. İlk olarak, Elon Musk’ın 2022’de X’i satın almasından sonra platformda yapılan değişiklikler birçok kullanıcıyı rahatsız etti. Musk’ın içerik denetimini gevşetmesi, mavi tik sistemini ücretli hale getirmesi ve özellikle 2024 ABD başkanlık seçimlerinde Donald Trump’a açık destek vermesi, X’in “sağa kaydığı” ve “toksik” bir ortama dönüştüğü yönünde eleştirilere yol açtı. Seçim sonrası yanlış bilgilerin yayılması ve algoritmaların Trump yanlısı içerikleri öne çıkardığı iddiaları da bu tepkileri artırdı. Öte yandan, Türkiye’de Mart 2025’te İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasıyla başlayan protestolar sırasında X’te muhalif hesaplara erişim engelleri getirilmesi, kullanıcıları alternatif arayışına itti. Bluesky, bu dönemde sansürsüz ve özgür bir alan sunduğu iddiasıyla dikkat çekti.

İnsanların X’i bırakıp Bluesky’a geçmesinin ardında yatan başlıca sebepler şunlar: Birincisi, ifade özgürlüğü ve gizlilik endişeleri. X’in veri politikalarında yaptığı değişiklikler (örneğin, gönderilerin yapay zeka eğitimi için kullanılmasına izin vermesi) ve engelleme özelliğinin tartışmalı şekilde güncellenmesi kullanıcıları tedirgin etti. İkincisi, Bluesky’nin merkeziyetsiz yapısı, kullanıcılara platformdan bağımsız bir deneyim sunuyor; yani bir şirketin ani kararlarıyla hesapları veya içerikleri riske atmıyor. Üçüncüsü, Bluesky’nin özelleştirilebilir akışları ve moderasyon araçları, X’in “For You” algoritmasına alternatif olarak daha temiz ve kişiselleştirilmiş bir deneyim vaat ediyor. Son olarak, hem ABD’de hem Türkiye’de gazeteciler, akademisyenler ve aktivistler gibi belirli kesimler, X’teki sansür ve propaganda algısından kaçmak için Bluesky’ı tercih etmeye başladı.

Kullanıcı sayısına bakarsak, Bluesky Eylül 2024’te 9 milyon kullanıcıdayken, Mart 2025’te bu sayı 33 milyona fırladı. Bu hızlı büyüme, özellikle X’ten memnuniyetsizliğin arttığı dönemlerle çakışıyor. Ancak Bluesky henüz X’in yüz milyonlarca kullanıcısına yaklaşmış değil ve bazıları için hâlâ “yankı odası” gibi elit bir alan olarak görülüyor. Yine de, X’teki huzursuzluk devam ederse, Bluesky’nin popülaritesi daha da artabilir. Kısacası, Bluesky, X’in yarattığı boşluğu doldurmaya çalışan bir alternatif olarak yükselişe geçti ve insanların özgürlük, kontrol ve daha az kaotik bir sosyal medya arayışı bu geçişi tetikledi.

Bluesky Nasıl Kullanılır?

Bluesky, X’e benzer bir mikroblog platformu olduğu için kullanımı oldukça tanıdık gelebilir. İşte adım adım nasıl kullanılacağına dair bir rehber:

Hesap Oluşturma:

• Bluesky’a katılmak için öncelikle bir hesap oluşturmanız gerekiyor. Web sitesine (bsky.app) gidip bir e-posta adresiyle kaydolabilirsiniz ya da iOS/Android uygulamasını indirip aynı şekilde kayıt olabilirsiniz. Şubat 2024’ten beri platform herkese açık, yani davetiye gerekmiyor.
• Kayıt sırasında bir kullanıcı adı (handle) seçersiniz; bu, genellikle "@kullanıcıadı.bsky.social" formatında olur. İsterseniz kendi alan adınızı (örneğin @kullanıcıadı.com) bağlayarak kişiselleştirebilirsiniz.

Profil Ayarları:

• Profil fotoğrafı, kapak görseli ve kısa bir biyografi ekleyerek hesabınızı tamamlayabilirsiniz. X’teki gibi, takipçilerinizle ilk izlenimi buradan oluşturursunuz.

Gönderi Paylaşma:

• Ana ekranda “New Post” (Yeni Gönderi) butonuna tıklayın. 300 karakter sınırı içinde metin yazabilir, dört adede kadar fotoğraf ya da 60 saniyelik bir video ekleyebilirsiniz. Gönderiler “skeet” olarak adlandırılıyor (X’teki “tweet” gibi).
• Hashtag’ler destekleniyor; # ile arama yapabilir ya da içeriğinizi etiketleyebilirsiniz.

Akışlar ve Keşif:

• Bluesky’da iki ana akış var: “Following” (takip ettiklerinizin kronolojik gönderileri) ve “Discover” (keşfet sekmesi, popüler içerikler). X’teki “For You” benzeri bir algoritmik akış da var ama Bluesky’da bunu özelleştirebiliyorsunuz.
• “Feeds” sekmesinden topluluk tarafından oluşturulan özel akışlara (örneğin bilim, sanat, haber) abone olabilir ya da kendi akışınızı kodlama bilgisiyle tasarlayabilirsiniz.

Etkileşim:

• Gönderilere beğeni, yorum ya da “repost” (tekrar paylaşım) yapabilirsiniz. Direkt mesaj (DM) özelliği var ama şu an sadece bire bir mesajlaşma destekleniyor, grup sohbeti yok.
• Arama çubuğunu kullanarak kullanıcıları, gönderileri ya da hashtag’leri bulabilirsiniz.

Moderasyon ve Güvenlik:

• Birini engellemek isterseniz, profiline gidip “Block” seçeneğini kullanabilirsiniz; bu, X’in eski engelleme sistemine benzer şekilde tamamen görünürlüğü keser. Ayrıca “Mute” ile bildirimleri susturabilirsiniz.
• Özelleştirilebilir filtreler ve topluluk moderasyon araçları (Ozone) sayesinde içeriği kontrol edebilirsiniz.

X’den Farkları Nelerdir?

• Bluesky ve X, yüzeyde benzer görünse de temel yapıları ve kullanıcı deneyimleri açısından önemli farklar taşıyor:

Merkeziyetsiz Yapı:

• Bluesky, AT Protokolü üzerine kurulu bir açık ağ. Bu, platformun tek bir şirketin kontrolünde olmadığı, kullanıcıların verilerini ve deneyimlerini kendi sunucularında barındırabileceği anlamına geliyor. X ise Elon Musk’ın sahibi olduğu merkezi bir platform.
• Bluesky’da hesap taşınabilirliği var; yani başka bir AT Protokolü kullanan platforma geçerseniz takipçilerinizi ve gönderilerinizi götürebilirsiniz. X’te böyle bir özgürlük yok.

Kullanıcı Kontrolü:

• Bluesky’da akışlar ve algoritmalar özelleştirilebilir. “Marketplace of algorithms” denen sistemle, hangi içeriği görmek istediğinizi seçebilir ya da kendi filtrenizi oluşturabilirsiniz. X’te ise “For You” akışı şirketin algoritmasına bağlı ve daha az esnek.
• Moderasyon Bluesky’da kullanıcı odaklı; Ozone aracıyla topluluklar kendi kurallarını koyabiliyor. X’te moderasyon merkezi bir ekip tarafından yapılıyor ve son yıllarda eleştiriliyor.

Gizlilik ve Güvenlik:

• Bluesky, engelleme özelliğinde X’in aksine daha katı bir yaklaşım sunuyor. X’te 2024’te yapılan değişiklikle engellenen kişiler gönderilerinizi görebiliyor ama etkileşim kuramıyor; Bluesky’da ise engelleme tam bir ayrılık sağlıyor.
• X, kullanıcı verilerini yapay zeka eğitimi için kullanmaya başladı; Bluesky ise bunu yapmayacağını taahhüt ediyor, bu da gizlilik açısından bir avantaj.

Özellikler:

• Bluesky’da şu an canlı yayın, anket ya da X Premium gibi ücretli özellikler yok. X, 280 karakter sınırı (ücretli kullanıcılar için 4000) sunarken, Bluesky’da herkes için 300 karakter sabit.
• Bluesky reklam içermiyor (henüz venture fonlarıyla ayakta), X ise hâlâ reklam odaklı bir gelir modeline sahip.

Kullanıcı Kitlesi ve Atmosfer:

• Bluesky, X’ten ayrılanların (özellikle Musk’ın politik duruşundan rahatsız olanların) tercih ettiği bir alan haline geldi. 2025 itibarıyla 33 milyon kullanıcısıyla büyüyen bir topluluk, ama X’in yüz milyonlarca kullanıcısına kıyasla daha küçük ve genelde daha az kaotik bir ortam sunuyor.
• X, küresel çapta daha çeşitli ve yoğun bir tartışma platformuyken, Bluesky şimdilik daha niş ve “eski Twitter” havasını arayanlara hitap ediyor.