XML Nedir?
XML (eXtensible Markup Language), verileri düzenli, taşınabilir ve okunabilir bir biçimde saklamak ve paylaşmak için kullanılan bir işaretleme dilidir.Kısacası XML, farklı sistemlerin birbiriyle veri alışverişi yapmasını kolaylaştıran bir veri tanımlama standardıdır.
Yani:
Örneğin, bir e-ticaret sitesinde ürün bilgilerini bir mobil uygulamaya aktarmak gerektiğinde, XML bu veri alışverişinin temel aracıdır.
XML Ne İşe Yarar?
XML’in en temel görevi, veri depolama ve veri transferi yapmaktır.Ancak bunu yaparken verinin yapısını da tanımlar.
XML’in Kullanım Alanları:
- Veri Paylaşımı: Farklı yazılım ve platformlar arasında veri aktarımı
- Web Servisleri: SOAP, RSS, WSDL gibi servislerin temelini oluşturur
- Veritabanı Entegrasyonu: Verilerin dışa veya içe aktarımı
- Konfigürasyon Dosyaları: Uygulama ayarlarını tutmak için kullanılır (örnek: Android manifest)
- Ofis Belgeleri: Word, Excel gibi dosyaların iç yapısı XML tabanlıdır
XML’in Temel Yapısı
Bir XML dosyası.xml uzantısı ile kaydedilir ve hiyerarşik bir yapıdadır.Her veri etiketler (tag) içinde yer alır.
Örnek XML Belgesi:
Kod:
İçeriği sadece üyelerimiz görebilir.Açıklama:
<?xml version="1.0"?>→ Dosyanın XML olduğunu belirtir.<urunler>→ Ana (root) etikettir.<urun>→ Alt veri grubudur.- İçerik etiketler arasında saklanır.
XML’in Temel Özellikleri
| Özellik | Açıklama |
|---|---|
| Kullanıcı Tanımlı Etiketler | HTML’den farklı olarak etiketler kullanıcı tarafından tanımlanabilir. |
| Veri Odaklıdır | Görsel sunum yerine veri taşımaya odaklanır. |
| Hiyerarşik Yapı | İç içe etiketlerle düzenli bir yapı oluşturur. |
| Platform Bağımsız | Her işletim sistemi ve dil tarafından desteklenir. |
| Okunabilir ve Esnektir | İnsan gözüyle okunabilir, makineler tarafından da işlenebilir. |
XML ve HTML Arasındaki Fark
| Özellik | XML | HTML |
|---|---|---|
| Amaç | Veri taşımak | Veri göstermek |
| Etiketler | Kullanıcı tarafından tanımlanabilir | Önceden tanımlıdır |
| Hata Toleransı | Hataları kabul etmez | Bazı hataları tolere eder |
| Kapatma Zorunluluğu | Her etiket kapatılmalıdır | Bazı etiketler açık kalabilir |
| İçerik Odak | Veri yapısı | Görsel sunum |
HTML web sayfası oluşturmak içindir, XML ise bu sayfaların kullandığı verileri düzenli biçimde taşımak içindir.
XML ve JSON Arasındaki Fark
Modern sistemlerde XML’in yerini sıklıkla JSON (JavaScript Object Notation) almıştır.Ancak XML hâlâ birçok kurumsal sistemde kullanılmaktadır.
| Özellik | XML | JSON |
|---|---|---|
| Yapı | Etiket tabanlı | Anahtar-değer tabanlı |
| Okunabilirlik | Daha karmaşık | Daha sade |
| Boyut | Daha büyük | Daha küçük |
| Performans | Göreceli olarak yavaş | Daha hızlı |
| Kullanım Alanı | Eski sistemler, SOAP servisleri | Modern API’ler, REST servisleri |
Kod:
İçeriği sadece üyelerimiz görebilir.XML Kullanım Alanlarından Örnekler
| Alan | Açıklama | Örnek |
|---|---|---|
| RSS Beslemeleri | Haber ve blog içeriklerini paylaşır | <rss><channel><item>...</item></channel></rss> |
| SOAP Servisleri | Web servis veri aktarımı | <soap:Envelope>...</soap:Envelope> |
| Android Uygulamaları | Arayüz ve ayar dosyaları | activity_main.xml |
| Konfigürasyon | Yazılım ayar dosyaları | web.config, manifest.xml |
| Veritabanı Yedekleme | Dışa aktarım verisi | <database><table>...</table></database> |
XML’in Avantajları
- Taşınabilirlik: Platform bağımsızdır.
- Okunabilirlik: Hem insanlar hem makineler tarafından anlaşılabilir.
- Veri Bütünlüğü: Yapı hatalarına izin vermez.
- Esneklik: İstenilen etiketlerle özelleştirilebilir.
- Entegrasyon Kolaylığı: Farklı sistemler arasında veri alışverişi sağlar.
XML’in Dezavantajları
- Ağır yapı: Etiketlerin fazlalığı nedeniyle dosya boyutu artar.
- İşleme maliyeti yüksektir: JSON’a göre daha fazla kaynak tüketir.
- Basit veriler için gereksiz karmaşık olabilir.
XML Dosyası Nasıl Oluşturulur?
Bir XML dosyası Notepad veya herhangi bir kod editörü ile kolayca oluşturulabilir.Kaydedilirken
.xml uzantısı kullanılmalıdır.Adımlar:
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>satırıyla başla.- Ana (root) etiketi belirle.
- İçerikleri alt etiketler içinde düzenle.
- Tüm etiketlerin kapandığından emin ol.
XML Öğrenmek İçin En İyi Kaynaklar
| Kaynak | Tür | Açıklama |
|---|---|---|
| W3Schools | Online eğitim | Etiketler ve örneklerle XML temelleri |
| TutorialsPoint | Kapsamlı doküman | XML, XPath, XSLT konularını içerir |
| MDN Web Docs | Resmi kaynak | HTML & XML farkları |
| XML.org | Standart dökümantasyon | Teknik açıklamalar ve format kuralları |
Sık Sorulan Sorular (S.S.S)
1. XML nedir?XML, verileri düzenli, okunabilir ve taşınabilir biçimde tanımlayan bir işaretleme dilidir.
2. XML ne işe yarar?
Veri paylaşımı, web servisleri ve yapılandırma dosyalarında kullanılır.
3. XML bir programlama dili midir?
Hayır, XML sadece veri tanımlamak için kullanılır; programlama dili değildir.
4. XML ve JSON arasındaki fark nedir?
XML etiket tabanlıdır, JSON ise anahtar-değer mantığına dayanır. JSON genellikle daha hafif ve hızlıdır.
5. XML hâlâ kullanılıyor mu?
Evet. Özellikle finans, sağlık ve ERP sistemleri gibi kurumsal alanlarda XML hâlâ yaygın olarak kullanılmaktadır.
Sonuç:
XML, web teknolojilerinin temel taşlarından biridir.
Veri paylaşımında hâlâ güvenilir, esnek ve standart bir çözümdür.
Modern alternatifleri olsa da, XML özellikle büyük sistemler arası entegrasyonlarda vazgeçilmezdir.
Kısacası:
XML, veriyi taşır; bilgiyi düzenler; sistemleri birbirine bağlar.
